วัตถุประสงค์
เพื่อเป็นการระลึกถึงความสำคัญของวันนั้น ๆ เป็นการกระตุ้นเตือนให้ประชาชน หรือคนในชาติ ได้เกิดความตระหนักและระลึกถึงเหตุการณ์ที่สำคัญของวันนั้น ด้วยความภาคภูมิใจ และเพื่อเป็นแบบอย่างในการประพฤติปฏิบัติที่ดีงามสืบทอดต่อกันไปสู่เยาวชนรุ่นหลัง ให้ได้รู้จักวันสำคัญของชาติไทย มิให้ลืมเลือน
การเตรียมการ และการปฏิบัติ
แบบที่ ๑ ( การลงนามถวายพระพรชัยมงคล)
๑. จัดตกแต่งห้องประชุมหรือห้องโถง หรือศาลาประชาคม แล้วแต่ความเหมาะสมของอาคารสถานที่ ตกแต่งประดับธงชาติ ติดแผงพระปรมาภิไธยย่อ ตามประทีปโคมไฟ ตามระเบียบที่ทางราชการกำหนดไว้
๒. ภายในห้องประชุม ห้องโถง หรือเวที ตั้งโต๊ะหมู่ประดับแจกันปักดอกไม้ พานพุ่มดอกไม้ ประดิษฐาน พระบรมฉายาลักษณ์ หน้าพระบรมฉายาลักษณ์มีพานวางธูปเทียนแพ บนหลังธูปเทียนแพนั้นมีกระทงดอกไม้มีกรวยปิดครอบ โต๊ะหมู่นี้จะเป็นหมู่ ๕ หมู่ ๗ หมู่ ๙ แล้วแต่สะดวก และควรจัดส่วนใดส่วนหนึ่งของห้อง หรืออาคารที่ประชุมนี้ เพื่อเป็นที่ลงนามถวายพระพรชัยมงคล
๓. จัดสมุดพร้อมด้วยปากกาวางบนโต๊ะมีเก้าอี้นั่งลงนามไว้พร้อม และควรมีเจ้าหน้าที่รับรอง กำกับสมุดลงนามไว้ด้วย
๔. การกำหนดลงนามถวายพระพรชัยมงคล ทางราชการสำนักพระราชวัง กำหนดไว้ใน หมายกำหนดการ เริ่มแต่เวลา ๐๙.๐๐ น. ถึง ๑๗.๐๐ น. แต่งกายเครื่องแบบปกติขาว พ่อค้าประชาชน แต่งสากลนิยม
๕. ผู้มาลงนามถวายพระพรชัยมงคล ลงนามในสมุดที่จัดไว้แล้วถวายคำนับพระบรมฉายาลักษณ์ เป็นเสร็จพิธี
แบบที่ ๒ (การลงนามถวายพระพรชัยมงคล และประชุมสดุดีถวายพระพรชัยมงคล)
๑. จัดตกแต่งห้องประชุมหรือห้องโถง หรือศาลาประชาคม แล้วแต่ความเหมาะสมของอาคารสถานที่ ตกแต่งประดับธงชาติ ติดแผงพระปรมาภิไธยย่อ ตามประทีปโคมไฟ ตามระเบียบที่ทางราชการกำหนดไว้
๒. ภายในห้องประชุม ห้องโถง หรือเวที ตั้งโต๊ะหมู่ประดับแจกันปักดอกไม้ พานพุ่มดอกไม้ ประดิษฐานพระบรมฉายาลักษณ์ หน้าพระบรมฉายาลักษณ์ มีพานวางธูปเทียนแพ บนหลังธูปเทียนแพนั้นมีกระทงดอกไม้มีกรวยปิดครอบ โต๊ะหมู่นี้จะเป็นหมู่ ๕ หมู่ ๗ หมู่ ๙ แล้วแต่สะดวก และควรจัดส่วนใดส่วนหนึ่งของห้องหรืออาคารที่ประชุมนี้ เพื่อเป็นที่ลงนามถวายพระพรชัยมงคล
๓. การลงนามและมีชุมนุมสดุดีเฉลิมพระเกียรติถวายพระพรชัยมงคลในแบบ ๒ นี้ อนุโลมตามหมายกำหนดการของสำนักพระราชวัง กำหนดเสด็จฯ ออกมหาสมาคม พระบรมวงศานุวงศ์ข้าราชการเฝ้ากราบบังคมทูลถวายพระพรชัยมงคล เวลา ๑๐.๓๐ น. การแต่งกายเครื่องแบบเต็มยศ
๔. เมื่อข้าราชการ หรือผู้มีสิทธิแต่งเครื่องแบบตามข้อ ๓ มาประชุมพร้อม ณ ห้องที่จัดไว้สำหรับประชุมถวายสดุดีเฉลิมพระเกียรติถวายพระพรชัยมงคลเข้าประจำที่ตามลำดับ ตำแหน่งหน้าที่ (จะจัดให้นั่งเก้าอี้หรือยืนตามลำดับ แล้วแต่ความเหมาะสม ส่วนพ่อค้าคหบดี ผู้มีเกียรติที่ไม่ได้แต่งเครื่องแบบเต็มยศควรจะอยู่ในแถวหลัง) เมื่อพร้อมแล้ว
๕. ผู้เป็นประธานเข้าสู่ห้องประชุมตรงไปที่โต๊ะหมู่ประดิษฐานพระบรมฉายาลักษณ์เปิดกรวยที่ปิดกระทงดอกไม้หลังธูปเทียนแพออกวางไว้ข้าง แล้วถอยออกมาถวายคำนับพระบรมฉายาลักษณ์พร้อมกับผู้ที่อยู่ในที่ชุมนุมนั้นทุกคน
๖. ประธานอ่านสดุดีเฉลิมพระเกียรติถวายพระพรชัยมงคล ดังนี้
“ข้าพระพุทธเจ้า นาย………………………………………………………..(ยศ………….ตำแหน่ง………..) ในนามของข้าราชการทุกฝ่าย ผู้มีเกียรติ ประชาราษฎร์ทั้งหลายในภูมิภาคนี้ ขอประกาศราชสดุดีเฉลิมพระเกียรติถวายพระพรชัยมงคลในมหามงคลสมัยเฉลิมพระชนมพรรษาแห่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
อายันตุ โภนโต เทวะสังฆาโย ข้าแต่ฝูงเทพนิกร อมรพรหมินทร์ อมรินทราธิราช สัคเค กาเม ซึ่งสถิตทิพยพิมานมาศ เมืองสวรรค์ชั้นฉกามาพจร อีกทั้งเทพเจ้าอันมีมเหศวรศักดาเดช ซึ่งสิงอยู่ขอบเขตเขาจักรวาลและทั้งพระสยามเทวาธิราช
อันตะลิกเข วิมาเน อีกทั้งอากาศพิมาน ภูมิเทวดา เป็นอาทิ ทั้งท้าวธตรฐ ท้าววิรุฬหก ท้าววิรูปักษ์ ท้าวกุเวรุราช อีกทั้งเทพยดาอันศักดิ์สิทธิ์ ทรงมหิทธิอำนาจ เป็นต้นว่า พระสยามเทวาธิราช พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง พระหลักเมือง ผู้เรืองฤทธิ์ เทพเจ้าอันสิงสถิตย์ ทุกประเทศ เขตแคว้นแสนโกฏิ จักรวาล ทวีปน้อยใหญ่ ไตรโลกธาตุ จงตั้งทิพยโสตเสวนาการสดับฟังประกาศของข้าพเจ้า ซึ่งได้รับ ฉันทานุมัติจาก……..(ข้าราชการผู้มีเกียรติ ประชาชน ชาวจังหวัด………) บรรดาผู้ที่ได้มาประชุมพร้อมกันในมงคลเขตสถานที่นี้ ล้วนมีจิตโสมนัสปรารถนาถวายพระพรชัยมงคลแด่……………………………….. ผู้ทรงพระคุณธรรมอันประเสริฐ
พระองค์ทรงเป็นพระประมุขของชาติและทรงเป็นเอกอัครศาสนูปถัมภก มีพระราชหฤทัยประกอบไปด้วย พระเมตตากรุณาอยู่เป็นเนืองนิจ ด้วยพระราชประสงค์จำนงหมายจะให้ประชาชนทั้งหลาย มีความเจริญร่มเย็นเป็นสุขทั่วหน้า
เหล่าข้าราชการและประชาชนทั้งหลาย ระลึกพระคุณของ……(พระนามของพระมหากษัตริย์องค์ปัจจุบัน)….. จึงพร้อมกันถวายพระพรชัยมงคล เพื่อถวายพระเกียรติ ในโอกาสอันเป็นมหามงคลสมัย เฉลิมพระชนมพรรษา ในวาระนี้ ขออำนาจกุศลบุญราศีแห่งข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลายที่ได้กระทำไว้ทั้งอำนาจพระศรีรัตนตรัยและเทวาภินิหาร จงบันดาลให้… (พระนามของพระมหากษัตริย์องค์ปัจจุบัน)……..ทรงเจริญพระชนมายุยิ่งยืนด้วยร้อยพรรษา ปราศจากสรรพโรคาพยาธิภัยพิบัติ ขอให้พระองค์ทรงดำรงสิริรัชพิพัฒนไพบูลย์ พระบรมเดชานุภาพแผ่ไพศาล ด้วยจตุรพิธพรทุกประการจงประสิทธิ์
ชะยะตุ ภะวัง ขอพระองค์ทรงพระเจริญด้วยราชฤทธิ์ ชนะศัตรูหมู่ร้ายทั่วเมทนีดล ชะยะมังคะลัง ขอชัยมงคลดังกล่าวนี้ จงมีแด่….. (พระนามของพระมหากษัตริย์องค์ปัจจุบัน)………ทุกประการเทอญ
จบสดุดีถวายพระพรชัยมงคล ดุริยางค์บรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี จบ ถวายเคารพ (คำนับ) พร้อมกัน เป็นเสร็จการ
แบบที่ ๓ (เป็นแบบที่จัดโดยมีพระสงฆ์ ๙ รูป หรือ ๑๐ รูป เจริญชัยมงคลคาถา เมื่อจบอ่านสดุดี ถวายพระพรชัยมงคล และจะสวดต่อเมื่อจบเพลงสรรเสริญพระบารมีแล้ว) มีขั้นตอนการเตรียมการ ดังนี้
๑. เตรียมการเช่นแบบ ๑ และ แบบ ๒ แต่ถ้าจัดโต๊ะหมู่ประดิษฐานพระบรมฉายาลักษณ์ บนยกพื้นเวที แบบ ๓ นี้ จะต้องตั้งที่ชั้นล่างเวที ส่วนโต๊ะหมู่ประดิษฐานพระพุทธรูป จะต้องตั้งที่หัวอาสน์สงฆ์พระนั่ง
๒. ตั้งอาสน์สงฆ์สำหรับพระสงฆ์ ๙ รูป หรือ ๑๐ รูปนั่ง (อาสน์สงฆ์จะต้องสูงกว่าเก้าอี้ที่ข้าราชการนั่งประมาณ ๕ ซม.) ถ้าเป็นงานตอนเช้า เริ่มเวลา ๑๐.๓๐ น. จะต้องจัดที่เลี้ยงพระไว้พร้อม
๓. ถ้ามีพระสงฆ์ในงานถวายพระพรชัยมงคลในตอนเช้านี้ด้วยจะต้องจัดภัตตาหารเลี้ยงพระ ทำเป็นการบำเพ็ญถวายพระราชกุศล
๔. ข้าราชการ ผู้มีเกียรติ มายังมณฑลพิธี กำหนดแต่งกายเครื่องแบบเต็มยศ เจ้าหน้าที่รับรองเชิญนั่งตามลำดับชั้น ตำแหน่ง ส่วนพระสงฆ์ก็นิมนต์ขึ้นนั่งอาสนะ ประเคนน้ำ ตามความเหมาะสม
๕. เวลา ๑๐.๓๐ น. ผู้เป็นประธานมาถึงเข้าสู่ห้องพิธีผ่านผู้ที่มาร่วมงาน ผู้ที่นั่งรอรับผู้เป็นประธานจะต้องยืนทุกคนด้วยความเคารพผู้เป็นประธาน
๖. ผู้เป็นประธานตรงไปที่โต๊ะหมู่เครื่องบูชา จุดธูปเทียนเครื่องนมัสการพระรัตนตรัย กราบที่แท่นกราบ แล้วหันไปถวายความเคารพพระบรมฉายาลักษณ์ (คำนับ) นั่ง ณ เก้าอี้ที่จัดไว้สำหรับประธาน
๗. เจ้าหน้าที่อาราธนาศีล ประธานและผู้ชุมนุมประนมมือรับศีล รับศีลจบแล้ว
๘. ประธานลุกจากที่นั่งไปยังโต๊ะหมู่ประดิษฐานพระบรมฉายาลักษณ์ ผู้ที่ชุมนุมอยู่ ณ ที่นั้นยืนหันหน้าไปทางที่ประดิษฐานพระบรมฉายาลักษณ์ พระสงฆ์ยกพัดยศขึ้นตั้งพร้อมแล้ว ประธานเปิดฝากรวยครอบดอกไม้ที่ธูปเทียนแพออกวางไว้แล้วถอยออกมา
๙. ประธานถวายความเคารพ (คำนับ) พระบรมฉายาลักษณ์ พร้อมด้วยผู้ที่ชุมนุมอยู่ในที่นั้นทุกคนแล้ว
๑๐. ประธานอ่านคำสดุดีเฉลิมพระเกียรติถวายพระพรชัยมงคล จบถวายความเคารพ พร้อมด้วยผู้ที่ประชุม ณ ที่นั้นทั้งหมด พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา ดุริยางค์บรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี จบถวายความเคารพทั้งหมดพร้อมกันแล้วนั่ง ณ ที่เดิม
๑๑. พระสงฆ์วางพัด สวดถวายพรพระจบ ประธานและข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ประเคนภัตตาหารถวายแด่พระสงฆ์
๑๒. พระสงฆ์ฉันเสร็จ เก็บภาชนะเรียบร้อยแล้ว ประธานและข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ถวายจตุปัจจัยไทยธรรมแล้วกลับนั่งที่เดิม
๑๓. ประธานกรวดน้ำ พระสงฆ์ยกพัดขึ้นอนุโมทนา และถวายอดิเรกแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เป็นเสร็จพิธีสงฆ์
๑๔. ประธานไปถวายคำนับ พระบรมฉายาลักษณ์ ผู้ที่ชุมนุมอยู่ ณ ที่นั้นยืนถวายคำนับพระบรมฉายาลักษณ์พร้อมด้วยประธาน
เสร็จพิธีการถวายพระพรชัยมงคลและบำเพ็ญกุศลถวาย
ลำดับพิธีถวายพระพรเนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษา
(ตามแนวของสำนักพระราชวัง)
———————
– พระสงฆ์ และผู้ร่วมพิธีพร้อม
– ประธานฯ จุดธูปเทียนบุชาพระรัตนตรัย กราบ ๓ ครั้ง แล้วถวายความเคารพพระบรมฉายาลักษณ์
– พิธีกรอาราธนาศีล
– ประธานฯ และผู้ร่วมพิธีฯ รับศีล
– ประธานฯ เปิดกรวยดอกไม้เบื้องหน้าที่ประดิษฐานพระบรมฉายาลักษณ์ (พระสงฆ์ตั้งพัดยศพร้อมกัน) ประธานฯ ถอยออกมาแล้วถวายความเคารพพร้อมกัน (คำนับ)
– ประธานฯ อ่านคำสดุดีเฉลิมพระเกียรติถวายพระพรชัยมงคล จบแล้วถวายความเคารพพร้อมกัน
– พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา, ดุริยางค์บรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี จบแล้ว ถวายความเคารพพร้อมกัน
– พระสงฆ์วางพัดยศแล้วสวดถวายพรพระ
– ประธานฯ และผู้ร่วมพิธี ถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์
– พระสงฆ์ฉันภัตตาหาร
– ประธานฯ และผู้ร่วมพิธีถวายจตุปัจจัยไทยธรรมแด่พระสงฆ์
– พระสงฆ์อนุโมทนา
– ประธานฯ กรวดน้ำ รับพร
– ประธานสงฆ์ถวายอดิเรก
– ประธานฯ กราบพระรัตนตรัย และน้อมไหว้พระสงฆ์
– พระสงฆ์กลับ
– ประธานฯ ไปถวายคำนับพระบรมฉายาลักษณ์
– ผู้ร่วมพิธีฯ ถวายคำนับพร้อมกัน
– เสร็จพิธี
หมายเหตุ
– พิธีสงฆ์ที่จัดตามรูปแบบนี้ ใช้การนิมนต์พระสงฆ์ ๙ รูป หรือ ๑๐ รูป